نزول سوره هل اتي

نبذة عن كتاب نزول سوره هل اتي

معرفي اجمالي :
کتاب نزول سورة هل أتی في أهل‌بيت المصطفی صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین ؛ نویسنده آن سید على حسینى میلانى و ناشر آن مرکزالحقایق الاسلامیه می باشد .
نویسنده در این اثر با استناد به روایات اهل تسنن به تفسیر آیاتی از سوره دهر (که در شأن اهل‌بیت علیهم السلام نازل شده؛ یعنی آیات پنجم تا بیست‌ودوم) پرداخته است .
موضوع :
خاندان نبوت در قرآن ، سوره دهر – شان نزول – احاديث
ساختار :
کتاب به زبان عربی در یک جلد تنظیم شده و مشتمل بر یک مقدمه که نویسنده کتاب توضیحات مختصری را بیان کرده است . و همچنین شامل بخش های ذیل می باشد و در آخر کتابنامه کتاب ذکر گردیده است .
الفصل الأوّل: سند الحديث ورواته …
الفصل الثاني: الدلالة …
گزارش محتوا :
آیات مورد استناد در کتاب، آیه‌های پنجم تا بیست‌ودوم سوره انسان هستند که در شأن اهل‌بیت رسول‌الله صلی الله علیه و آله ؛ یعنی علی و فاطمه و حسن و حسین علیه السلام نازل شده‌اند. نویسنده ضمن ذکر روایتی درباره شأن نزول این آیه می‌گوید: چون حسن و حسین علیه السلام مریض شدند و پیامبر صلی الله علیه و آله به عیادت آنان رفت، علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام و همچنین خادمشان فضه نذر کردند در صورت بازیابی سلامتی این دو سبط پیامبر صلی الله علیه و آله ، سه روز روزه بگیرند. پس از بهبودی، چون چیزی در خانه امیرالمؤمنین علیه السلام نبود، ایشان سه صاع جو قرض کرد و حضرت زهرا علیها السلام آن را آرد کرده و با آن نان پخت. اما لحظه افطار روز اول مسکین و روز دوم یتیم و روز سوم اسیری به در خانه آمدند و همه اهل خانه افطارشان را به آنان دادند و پس از این ماجرا آیات مذکور از سوره انسان درباره آنان نازل شد
نویسنده می‌گوید: عده‌ای در این روایت که مورد اتفاق فریقین است شبهه کرده‌اند. منشأ شبهه ابن تیمیه بوده است و ادعای او را می‌توان در دو نکته خلاصه کرد: اولا سوره دهر مکی ا ست و قبل از ازدواج امیرالمؤمنین با فاطمه زهرا علیها السلام و تولد حسنین علیه السلام نازل شده (چون ازدواج امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام در مدینه انجام شد)؛ ثانیا ترمذی این روایت را «مزوق مفتعل» دانسته و ابن ‌جوزی آن را «موضوع» خوانده است. نویسنده مطالب کتاب را در دو فصل پی می‌گیرد. در فصل اول درباره سند حدیث و راویان آن از اهل سنت بحث می‌کند و در فصل دوم از دلالت حدیث و پاسخ به اشکال مذکور و اشاره‌ای گذرا به دیگر اشکالات می‌نویسد
نویسنده در فصل اول بیان می‌کند که نزول سوره انسان در شأن اهل‌بیت علیه السلام در بسیاری از کتاب‌های معتبر تفسیر، حدیث، مناقب، تراجم صحابه و… اهل تسنن آمده است. او دوازده تن از راویان این روایت از صحابه را نام می‌برد. همچنین سی‌وهشت نفر از ائمه تفسیر و حدیث از جمله ابوجعفر طبری در «كفاية الطالب في مناقب علي بن أبي‌طالب»، ابواسحاق ثعلبی در «التفسير الكبير»، ابن مغازلی شافعی در «مناقب علي بن أبي‌طالب»، زمخشری در «الكشاف» و… را نام می‌برد که این حدیث را روایت کرده‌اند سپس نصوص حدیث را به اسناد از امیرالمؤمنین علیه السلام، زید بن ارقم، ابن عباس، حبری و… ذکر می‌کند و به کلمات علمای اهل تسنن مانند قرطبی در تفسیرش، سبط ابن جوزی در «تذكرة خواص الأمة»، آلوسی در «روح المعاني» و دیگران مبنی بر شهرت روایت استناد می‌کند و بعد نمونه‌هایی از اشعار شاعران در نزول سوره هل أتی در شأن اهل‌بیت علیه السلام را می‌آورد؛ مثل شعر سید حمیری که در آن ابیات زیر آمده است:
و من أنزل الرحمن فيهم «هل أتی» لما تصدوا للنذور وفاءا
من خمسة جبريل سادسهم و قد مد النبي علی الجميع عباءا
من ذا تصدق بخاتمه تصدق راکعا فأثابه ذوالعرض منه ولاءا.
نویسنده سپس کلام ابن عبدربه قرطبی مالکی در احتجاج مأمون بر چهل تن از فقیهان در مسئله مفاضله و ذکر آیات سوره هل أتی و سخن از نزول آن در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام را نقل می‌کند. وی همچنین می‌نویسد که بسیاری از بزرگان حفاظ، فضه خادمه زهرا علیها السلام را از صحابه دانسته‌اند. او کلام سبط ابن جوزی مبنی بر رد ادعای موضوعیت حدیث را هم نقل می‌کند و نکات دیگری مانند اینکه سائلین در این سه روز ملائکه از جانب خدا بوده‌اند که برای امتحان اهل‌بیت نازل شده بوده‌اند یا ذکر نعمت‌های بهشتی غیر از حورالعین در این سوره به جهت غیرت خدا به فاطمه زهرا علیها السلام را ذکر کرده است. نویسنده پس از این مطالب، یکی از راویان این حدیث (که راویان آن به ترتیب، حسکانی از ابومحمد جوهری از مرزبانی از ابوالحسن علی بن محمد از حمیری از حسن بن حسین از حبان بن علی از کلبی از ابوصالح از ابن عباس هستند) را ذکر می‌کند و سپس به تصحیح تک‌تک راویان آن از قول علمای اهل تسنن می‌پردازد. از نظر نویسنده در مورد سایر طرق هم همین کار امکان‌پذیر است، اما همین یک مورد کفایت می‌کند
نویسنده در بخش دلالت حدیث به کلام علامه حلی مبنی بر دلالت شأن نزول آیه بر فضیلتی بی‌بدیل برای امیرالمؤمنین علیه السلام استدلال می‌کند و اشکال ابن تیمیه بر روایت و جعلی شمردن آن از جانب وی را ذکر کرده و به دو اشکال فوق‌الذکر از وی پاسخ می‌دهد. او برای این امر به روایات مفسرین بزرگ از اهل سنت بر مدنی بودن سوره انسان استشهاد می‌کند و از این طریق ادعای نزول سوره پیش از ازدواج علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام و تولد حسنین علیه السلام را غلط و بی‌دلیل می‌شمارد. وی سپس به ترجمه راویان حدیث پرداخته و قسمت دوم اشکال ابن تیمیه مبنی بر ضعیف و مجعول بودن روایت را بدین طریق پاسخ می‌گوید
منابع مقاله :
مقدمه و متن كتاب.
وضعيت کتاب :
فهرست مطالب در ابتدای کتاب و منابع نوشته ها در پايان کتاب بيان شده است. در پایین هر صفحه پاورقى ها نیز آمده است.
نزول سورة هل أتي
اشارة:
سرشناسه : حسيني ميلاني، علي ۱۳۲۶ –
عنوان قراردادي : نزول سوره هل اتي.فارسي
عنوان و نام پديدآور : نزول سوره” هل اتي ” در شان اهل بيت مصطفي صلوات الله عليهم اجمعين: پژوهشي در نزول سوره ” دهر ”/ علي حسيني ميلاني؛ ترجمه و ويرايش هيئت تحريريه الحقايق.
مشخصات نشر : قم: مركز حقايق اسلامي ۱۳۹۰.‬
مشخصات ظاهري : ۹۶ص.‬
فروست : سلسله پژوهش هاي اعتقادي؛ ۳۲.
شابك : ‭978-600-5348-49-1‮‬
يادداشت : كتابنامه : ص. ۸۹ – ۹۵ ؛ همچنين به صورت زيرنويس.
موضوع : خاندان نبوت در قرآن
موضوع : قرآن. سوره دهر — شان نزول — احاديث
موضوع : تفاسير (سوره دهر)
موضوع : قرآن — شان نزول — احاديث
شناسه افزوده : مركز الحقائق الاسلاميه
رده بندي كنگره : ‬‮‭BP۷۱/۹ ‬‮‭/ح۵۵ن۴۰۴۱ ۱۳۹۰
رده بندي ديويي : ‬‮‭۲۹۷/۱۵۷
شماره كتابشناسي ملي : ۲ ۳ ۶ ۷ ۲ ۰ ۷
هذا الكتاب …: