الروح و النفس و العقل (رساله في…)

نبذة عن كتاب الروح و النفس و العقل (رساله في…)

شماره بازیابی: ‮‭1832/2‬‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‭10-22271
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: الروح و النفس و العقل (رساله فی…) [نسخه خطی]
محل کتابت: اصفهان
کاتب: : نورالدین محمد پسر صالح مازندرانی (نورالدین محمد یکی از 6 پسر مولی صالح مازندرانی و پدر مادر آقا باقر بهبهانی است. از برادران او آقا محمدهادی و آقا محمد حسین دارای آثار و از خوش‌نویسان هستند اما از نورالدین محمد، نامی در کتب تراجم ندیده‌ام و اثری از او نشناخته‌ام. تنها در مرآت الاحوال از او چنین یاد شده: «جناب فضائل مآب زبده الاطیاب عالم ربانی و فاضل صمدانی فقیه بی بدیل و نظیر آقا نورالدین محمد…» مرآه الاحوال، نسخه خطی مجلس (ش 5551)، ص 52 (برگ الف 26)
تاریخ کتابت: ، 1069ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 67- 86.
قطع: ؛ نیم خشتی. 11*21 سم. 86ص. 21س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمد لله رب العالمین و بعد فهذه رساله مشتمله علی فوائد جلیله فی ماهیه الروح و النفس و العقل و اقسامها و توابعها و هی مرتبه علی فصلین و سته عشر بحثا…الفصل الاول فی الروح و فیه عشره ابحاث الاول فی اطلاق لفظ الروح، یطلق الروح بحسب اللغه و بحسب الاستعمال فهو فی اللغه بمعنی الانبساط والانتشار کما یقال راح فلان ای انتشر و انبسط و قال النبی (ص) من راح الی الجمعه فلیغتسل و سمی بعض الملائکه بالروحانی لخفه ابدانهم و تحرکهم و انبساطهم فی کل شیء و کذا یقال رجل روحانی…و اما بحسب الاستعمال فقد جاء لمعان کثیره. 1. جبرئیل کما قال…و ایدناه بروح القدس 2. قال امیرالمومنین علیه السلام الروح ملک… .
2…لامن من تذکیه النفس تحصیل تصفیه الباطن و من تصفیه الروح بالانوار الالهیه و الوصول الی عالم الغیب و هذه التجلیه بحسب التصفیه بقدر التزکیه و الاوضاع المحمدیه و الاحکام الشرعیه هی معیار هذه العداله و قانونها رزقنا الله تعالی الفوز بها.
3انجامه رساله روح و نفس:…تمت اصیل الجمعه بید العبد الجانی نورالدین محمد بن صالح المازندرانی اصلح الله حاله و عن ذکر الله باله و شفیع فیه و آبائه و المومنین محمد او عترته و آله صلوات الله علیهم اجمعین ببلده اصفهان حمیت عن الحدثان غره جمادی الاولی 1069.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای سیر دارای عطف دامن.
فصل اول در روح، دارای ده بحث: بحث اول اطلاقات لفظ روح.
بحث دوم ماهیه روح وابسته به بدن.
بحث سوم جسمانیه روح و نفی عرضیت و تجرد آن.
بحث چهارم وحدت و تعدد روح.
بحث پنجم جای تمرکز روح در بدن و راه خروج آن از بدن.
بحث ششم حدوث و قدم روح.
بحث هفتم جاودان بودن روح.
بحث هشتم ارواح دارای یک ماهیت هستند یا هر روح را ماهیتی جداگانه است.
بحث نهم آغاز و انجام روح.
بحث دهم اختلاف و تباین روح و جسد.
فصل دوم ماهیت نفس و حیوه و عقل و برخی از مباحث مربوط به روح دارای 6 بحث، بحث اول در رویا.
بحث دوم فرق نفس و عقل و روح.
بحث سوم ماهیت حیوه و عقل.
بحث چهارم حقیقت مرگ و سخنان فلاسفه و متکلمان درباره مرگ زندگی.
بحث پنجم اجل مقدر و محتوم و قتل.
بحث ششم انسان مخاطب به شرائع و محکوم به تکالیف کیست.
نک: ذریعه، 11/ 261.
مولف ذریعه این کتاب را با نام رساله فی الروح و العقل شناسانده و مولف آن را نشناخته‌اند، در ذیل نسخه ما نام نورالدین فرزند مولا محمد صالح مازندرانی دیده می‌شود اما دور است که تالیف او باشد زیرا در ترجمه احوالش آثاری برای او یاد نشده (مرآه الاحوال نسخه مجلس، ص 52) و به استنباط و نظر این نگارنده مولف از علمای عامه است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:شکسته نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در آخر دفتر چندین برگ اضافی است و تا ص 90 شماره شده.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: روی چند صفحه اضافی آغاز دفتر یادداشت‌ها و مهرهایی چند است و در یکی از این یادداشت‌ها که به خط محمدقاسم پسر احمد طبرستانی است چند یادداشت و مهر از روی این صفحات دیده می‌شود: هذه رساله فی مبحث الروح من تصانیف شیخ البهایی نور الله مرقده».
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: رساله‌ای است دارای دو فصل و شانزده بحث.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2488- 2489.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: مولف این رساله در مباحث به اختصار رفته و اساسا رساله خالی از تحقیق است و در بسیاری از موارد به احادیث نبوی تمسک جسته. در مسئله بقاء روح در پاسخ این سوال که «روح تا قیامت باقی است و در قیامت به مصداق کل شیء هالک و کل نفس ذائقه الموت فانی می‌شود» گوید: «کسانی که قائل به تجرد روحند عقیده دارند که روح سرمدی است و فناپذیر نیست و این عقیده بعض آل الرسول است». مولف از هیچ یک از فلاسفه اسلام یاد نکرده.
صحافي شده با: حاشیه من لا یحضره الفقیه/ از: شیخ بهاءالدین عاملی1036407
تاريخ: 20121022
محل و شماره بازیابی:
125900
125900