دیوان هنر (از: میرزا اسماعیل پسر میرزا ابوالحسن یغما متخلص به هنر شاعر معروف ق 13ق.)

نبذة عن كتاب دیوان هنر (از: میرزا اسماعیل پسر میرزا ابوالحسن یغما متخلص به هنر شاعر معروف ق 13ق.)

شماره بازیابی: 1085
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19492‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: دیوان هنر [نسخه خطی]/ از: میرزا اسماعیل پسر میرزا ابوالحسن یغما متخلص به هنر شاعر معروف ق 13ق.
قطع: خشتی باریک. 13/5*22سم. 306ص.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:ز هر سرود سخن کن سخنگرا کوتاه/ سخن سرای بمدح علی ولی الله
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف در زمان پدر مقامی ارجمند یافته و ارادت به جناب حاج محمدکریم خان کرمانی پیدا کرده و نسبت به پدرخود بسیار ادب می‌نموده و در چند مورد از این دیوان و مجموعه که از وی نام برده از پدر بدین‌گونه تعبیر کرده: «(ص 24) استاد کهن خداوند سخن یغما قدس‌الله روحه العالی». و در (ص 60) گوید: «روز شنبه شانزدهم شهر ربیع‌الثانی تقریبا سه ساعت از طلوع خورشید گذشته مطابق سال نامبارک فال قوی ئیل یک‌هزار و دویست و هفتاد و شش 1276 در قریه خور بیابانک جندق، جهان مکرمت، سپهر معالی، دارای سخن، استاد کهن یغما میرزا ابوالحسن قدس سره العالی، دامن همت بر این خاکدان فشاند رحمه الله علیه، عمر شریفش هشتاد مدفن پاکش بقعه سید داود».
در ص 30-32 قصیده‌ای در مدح پدر خویش سروده و این چند بیت آغاز آن است:
بابم خلاصه زمن و صفوه زمان/ حسان دهر بوالحسن آن احسن الحسان
یغما که نافریده جهانبان چنو حکیم/ تا آفریده از در حکمت همی جهان
از عقل و عشق صورت و جانش نگاشته/ جان‌آفرین صورت و صورت نگار جان
هفتاد قالب از در معنی گذاشته/ در هریک از عوالم تحقیق کن فکان
سری نه بر دقیقه فکرش همی ستیر/ رازی نه بر حقیقت رایش همی نهان
ارشادها نمودم فرزانه کای خلف/ اندرزها سرودم پیرانه کای جوان
عزلت گزین که عزلت ملکیست بیزوال/ قانع نشین قناعت گنجی است شایگان
در کتب تذکره و تاریخ به شرح حال و آثار دیگر هنر دست نیافتم، از مندرجات نسخه بالا به دست می‌آید که تا سال 1288ق. زندگانی می‌کرده و فرزندان زیاد داشته و چند تن از آنها 12 و 15 ساله جهان را بدرود گفته و دل هنر را آتش زده‌اند. مخصوصا مرگ دو فرزند وی محمد دوازده ساله و محمود 16 ساله (ص 58 و 133 و 134 نسخه) بسیار او را متاثر کرده و قطعه‌ای در رثاء آنان و تاریخ این واقعه گفته و دو بیت شامل تخلص و ماده تاریخ آن این است:
هنر ز مرشد غمدیده جست سال وفات/ درید جامه و از دیده راند خون و سرود
فسوس و آه که آرامگه لحد کردند/ دو نوجوان عزیزم محمد و محمود (1288)
از یادداشت‌هایی که نوه دختری هنر آقای حبیب یغمائی به نگارنده داده‌اند استفاده می‌شود که هنر پس از تحصیل مقدمات برای تحصیل علوم نقلی به نجف اشرف مشرف گشته و به مقام اجتهاد نائل آمده و گذشته از شعر فارسی، به عربی نیز اشعاری سروده و برخی از آنها پیش ایشان موجود است و از آثار هنر داستان عاشقانه‌ای است که از رباعیات متوالیه ترکیب یافته و در خانواده ایشان موجود است و دیگر از کارهای هنر به پایان رسانیدن فرهنگی است که یغما تالیف نموده و توفیق بر انجام آن را نیافته بود و هنر دیگر هنر نثرنویسی او است که مقدمه دیوان یغما نمونه آن است و برخی از مکاتیب و منشآت هنر را آقای یغمائی دارند و بسیاری از آنها هم در دهکده خور (دهستان جندق) در خانواده یغما و هنر موجود است.
نوع کاغذ:فرنگی.
تزئینات جلد:تیماجی نیم‌ضربی.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ و نستعلیق و شکسته نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1582-1584.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: این نسخه را خود شاعر نوشته و از مندرجات ص 12 معلوم می‌شود که شروع به نگارش آن در 1268ق. بوده و پس از سال 1288ق. تاریخی در این نسخه نیافته‌ام، و به خط نسخ و نستعلیق و شکسته نستعلیق است. پیش از شروع به نگارش ابیات برای تیمن و تبرک آیاتی از قرآن کریم که در شان حضرت مولی الموالی امیرالمومنین علی علیه‌السلام است و پس از آن احادیث و اخباری که نیز در فضائل و مناقب آن حضرت می‌باشد نگاشته شده و در حاشیه ص 14-28 خطبه البیان را نوشته و مندرجات دیوان عبارت است از قصائد و مخمس‌ها و غزلیات و مقطعات و مراثی حضرت سیدالشهداء (ع) و هجویات و نیز یادداشت‌های بسیاری راجع به تولد فرزندان شاعر در ص 58 می‌باشد و در ص 59 جواب کاغذی است مرکب از کلمات بی‌نقطه که به یکی از دوستان خود نوشته و در آخر نسخه ابیاتی عربی از مرحوم شیخ احمد احسائی و دیگران نقل گردیده و در ص 291 خطبه المتقین (خطبه همام) حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) نگارش یافته و در متن حاشیه این نسخه اخبار بسیاری در موضوعات مختلفه نگارش یافته و در متن و حاشیه مطالب متفرقه و نسخه‌های طبی و قطعه‌ای از یغما پدر این شاعر (ص 301) نیز موجود است. شماره ابیات این نسخه از دیوان در حدود پنج‌هزار بیت می‌باشد.
تاريخ: 20121007
محل و شماره بازیابی: 112921