عمده‌الاسلام(به شرح تحقیقی دانش‌پژوه)

نبذة عن كتاب عمده‌الاسلام(به شرح تحقیقی دانش‌پژوه)

شماره بازیابی: 228/1 س
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫10-10710
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: عمده‌الاسلام/ به شرح تحقیقی دانش‌پژوه
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: قرن 8 و 9ق. (با 11 برگ نستعلیق نونویس قرن 12ق. در ش1)
قطع: ؛ قطع: ‏‫9*12سم. 115گ. 5-11س.؛ اندازه جلد: 12*17سم.
يادداشتهاي کلي: نسخه را شادروان فکری سلجوقی دانشمند هرات در 1330ش. به شادروان بیانی بخشیده و آن مرحوم دو مقاله درباره رساله چهارم آن نوشته و سپس دانشمند کابل آقای عبدالحی حبیبی دو مقاله در «یغما» در نقد این گفتار آورده، رساله سوم آن در فرهنگ ایران زمین به کوشش آقایان محمد خوانساری و آلبرت ناپلئون کمپانیونی نشر شده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز کتاب در نسخه‌های مدراس و بنگال ش 997 و برلین و پاریس: الحمدالله رب العالمین و العاقبه اللمتقین والصلاه و السلام علی رسوله محمد و آله و صحبه اجمعین. بدان ارشدک (اسعدک) الله تعالی فی الدارین در کشف الاسرار آورده است: اول چیزی که بر بنده واجب است پیش از جمله فرایض پس ار بلوغ شناختن خدای تعالی است.
2انجام در نسخه مدراس: و به خاتمه خیر این ضعیف را مدد به فاتحه به اخلاص کنند. اللهم احینا مع الایمان و امتنا بالایمان و احشرنا فی زمره المتقین یوم الحساب و صلی الله علی خیر خلقه و آله النبی المکی المدنی القریشی و آله اجمعین برحمتک یا ارحم الراحمین.
تزئینات متن:عنوان شنگرف.
نوع کاغذ:سفید.
تزئینات جلد:تیماج سبز ضربی مقوایی با ترنج.
کتاب الایمان. در کشف الاسرار آورده است.
کتاب الطهاره. شرایط نماز شش چیز است که مقدم بر ناز است به جای باید آورد.
کتاب الصلوه. بدانکه سبب نماز وقت نماز است بدر آمدن نفس وجوب او آویزد.
کتاب الصوم. بدان وفقک الله تعالی علی الطاعات بدانکه یک ماه روزه داشتن فرض است بر همه مسلمانان از مردان و زنان و آن ماه رمضان است.
کتاب الزکاه. زکات فرض عین است بر مسلم بالغ عاقل از مرد و از زن چون مالک نصاب باشد.
فصل فی الاضحیه. قربانی واجب است بر هر مسلمانی توانگر از نفس خود ماما از اولاد بر وی نیست.
کتاب الحج. حج فرض (عین) است بر همه مسلمانان از مردان و زنان چون استطاعت باشد ایشان را.
خاتمه. می‌گوید بنده گنه‌کار.
عنوان‌های مطالب در نسخه ما:
قسم التوحید آغاز آن افتاده و دارای عنوان‌های: «اما الایمان بکتبها، اما الایمان بالرسل، اما الایمان بالیوم الاخر، اما الایمان بالتقدیر».
مقدمه دوم در صلوه: کتاب الطهاره.
فصل اول در بیان طهارت از حدث، دارای عنوان «مساله» در اینجا و فصل‌های دیگر.
فصل دوم فی نواقض الوضوء
فصل سوم نوع دوم طهارت بدن از جنابت.
فصل چهارم فی التیمم.
فصل پنجم تیمم کردن [بر] سنگ و غبار.
فصل دوم در بیان شرط دوم، جامه پاک که شرط است برای صحت نماز.
فصل سوم در بیان شرط سوم، جای پاک شرط صحت نماز است.
فصل چهارم در بیان شرط چهارم، پوشیدن عورت.
فصل پنجم در بیان شرط پنجم، روی به قبله آوردن.
فصل ششم در بیان شرط ششم، نیت کردن.
فصل در نوع سیوم در بیان طهارت از حیض و نفاس.
کتاب الصلوه: باب صفه الصلوه، مسائل التکبیر، مسائل القیام، مسائل الرکوع، مسائل السجود، مسائل العقود.
فصل چون در نماز درآمد، فصل در کنز آورده است، فصل فی المکروهات، فصل فی الجماعه، فصل فی قضاء الفائته، فصل فی الاوقات المکروهه، مسائل سجده التلاوه، فصل مسافر، فصل فی صلاه الجمعه، فصل فی صلوه العید، فصل فی الکسوف، فصل فی الاستسقاء، فصل فی صلاه الجنازه.
کتاب الصوم، کتاب الزکات، فصل فی صدقه الفطره، فصل فی الاضحیه، کتاب الحج.
در عمده از این کتاب‌ها آورده شده است:
کشف‌الاسرار، فتاوی ظهیری، شرح امالی، عمده، امالی، عقیده، نجاح، تفسیر عتابی، محصل امام رازی، اصول صفاری، هدایه مولانا بدرالدین صابونی، بستان فقیه ابولیص در تفسیر عمده، تفسیر امام زاهد دروازجه، مشارق الانوار، فقه اکبر، فتاوی کبری، مقدمه، عمده عقیده، منظومه، صلوه مسعودی، متفق، قدوری، تحفه، شرح هدایه، هدایه، کنز، محیط، کافی، شرعه، تحفه الفقه، لغت مصادر زوزنی، مدخل کرخی، مکشوف، خرکامی، مصفی، خلاصه، منار، تفسیر عمده، خزانه الفقه، صغری، فتاوی سراجی، فروع نیشابوری، نافع فقه، ینابیع، فتاوی تجنیس رکنی، شرح طحاوی، جامع الکبیر، معالم رازی، کتاب السعادات، عیون المجاز، جوهر شرح هدایه، ترغیب الصلوه، فقه البشر، فتاوی تتمه، وافی، تفسیر عمده معانی، حاشیه رومی، تفسیر وجیز، متفرقات کنز، حیل خصاف، فتاوی نسفی، کتاب العالم و المتعلم، وصایا امیرالمومنین علی رضی الله عنه، نوادر ترمذی، نصاب الفقه، مسائل العالم، و المتعلم در روضه زندوستی، کشف شرح بزدودی، اخبار صحایف، حقایق، تفسیر منیر، کشف الادله (نزدیک تمام سدن کتاب) سلطان العارفین قطب الاولیاء شیخ الشیوخ شهاب‌الدین عمر سهروردی.
نسخه‌های عمده‌الاسلام:
1. مدراس ش 543 ص 621 فهرست در 165گ، مورخ 22 رجب سال چهارم محمدشاهی و ش 544 در 73گ. در فهرست از ابوطاهر بن کمال مولتانی دانسته شده نه از عبدالعزیز که چلبی گفته است. در آغاز آمده که در پنج مقدمه است ولی در نسخه چنین نیست.
2. بهار ش 4/ 140 ص107 فهرست عربی.
3. برلین ص 241-242 ش187و 188 فهرست پرچ.
4. پاریس ش55 فهرست بلوشه.
5. بنگال ج1/ 1051 و ذیل 2/ 997.
6. لنینگراد ش B1741و B1916و B2268و B3748و C248 ص 384 و 625 فهرست.
7. موزه بریتانیا Add 25854 در 95 گ که ریو (ص22) آن را نشناخته است و باید همین رساله باشد.
در نسخه پاریس آمده: مشتمل بر پنج مقدمه سات که بناء اسلام است ملتقط از هفتاد و چند کتاب از کتب اصول و فروع به وجه اختصار به خاطر پریشان جمع کردم این را «عمده‌الاسلام» نام نهادم.
ایوانف می‌نویسد که نزدیک به هفتاد عنوان کتاب در این رساله یاد شده که بیشتر آنها در هیچ کتابخانه‌ای نیست و تالیف آن هم نباید پس از پایان قرن 9ق. باشد.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: این اثر را از ابوطاهر بن کمال مولتانی دانسته‌اند نه عبدالعزیز که چلبی گفته است و نوشته‌اند که نباید پیش از پایان قرن 9ق. تالیف شده باشد. از عنوان‌های کتاب‌هایی که از آنها نقل شده هم می‌توان چنین گمان برد.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
يادداشت عمليات: آغاز و انجام افتاده است.
يادداشتهاي مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمايه هاي داخل اثر: عنوان‌های مطالب در نسخه مدراس:
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد یکم، صفحه 110-112.
صحافي شده با: مجموعه دارای چهار رساله/ به شرح تحقیقی دانش‌پژوه955134
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): فقه حنفی، اعتقادات اهل سنت
تاريخ: 20150804
محل و شماره بازیابی: 1113613