تبصره المومنین(محمدمومن (بن محمدزمان) حسینی طبیب تنکابنی)

نبذة عن كتاب تبصره المومنین(محمدمومن (بن محمدزمان) حسینی طبیب تنکابنی)

شماره بازیابی: 3928/4
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-36361‬‬
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: ح‍ک‍ی‍م‌ م‍ؤم‍ن‌، م‍ح‍م‍د م‍ؤم‍ن‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍دزم‍ان‌، ‏‫ق‍رن‌ 11ق‌.‬
عنوان و نام پديدآور: تبصره المومنین/ محمدمومن (بن محمدزمان) حسینی طبیب تنکابنی
کاتب: عباس علی درویش نعمه‌اللهی کرمانی.
تاریخ کتابت: 1215ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 67 – 234.
قطع: ‮رقعی. ‭11‬*‭17‬سم. ‭306‬ص. ‭14‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمدلله الذی یهدی من یشاء الی صراط مستقیم بعد بر ارباب الباب پوشیده نماند که حضرت مولوی به ظاهر مولانا محمدطاهر چون قعود در مسند قضای قم را با قیام به پیش نمازی جمعه که بر غیر معصوم اجتماع ضدین است جمع فرموده خواست که در وحدت مسلک عرفاء و متشرعین حقه تفرقه اندازد… رسائل چند از نظر و نثر در مطاعن عرفا که صوفیه حقه‌اند انشاء نمود و طریق سالکان راه حق را غیر جاده شرع دانست اختراع مذهبی به سلطان العارفین… شیخ صفی‌الدین قدس سره و فرقه کاملین شیعه داده بناء علی تاریخی به چشم می‌خورد و از آن جمله درباره کتاب حدیقه و بخشی که در مذمت صوفیه به آن الحاق شده. تنکابنی این افزوده را از میرلوحی می‌داند و می‌گوید: «اکثر این قسم اقوال را معاندین به ایشان نسبت داده‌اند چنانکه مولف تبصره العوام کرده است چنین که در این زمان لوحی معرکه‌گیر کلماتی چند انشا کرده در مذمت صوفیان و ملحق به رساله آخوند مولی احمد اردبیلی ساخته» به دنبال این سخن داستان حاجی کلبعلی قزوینی را با مولی محمدطاهر و هم چنین داستان حاج امین کلاه‌دوز قزوینی و نظارت قمی را بر اموال حاجی به تفصیل باز می‌گوید با تعبیراتی که تکرار آن شایسته نیست اما برای اینکه نمونه‌ای از کتاب عرضه گردد چند سطر آخر از سخنان کنایت‌آمیز تنکابنی در اینجا نقل می‌گردد: «چون قوت مشهیه حضرت قاضی در فقرات جاذبه اموال بی‌شمار کوشیده قوت دافعه امانت را ضعیف و ماسکه را قوی ساخته هاضمه به هضم آن پرداخت و صحت وصیت‌نامه و نظارت او به اشهاد و مهر مومنین قزوین پیوست و بلوغ صبیه به اشهاد و مهر آن جماعت مظنون او نگشت اجرای وصایا را بر حضور آن عفیفه معوق فرمود تا لا علاج وصی مزبور آن مستوره را از قزوین به قم آورد به دولت سرای حضرت قاضی رسانیدند و دیگر کس سایه آن عفیفه را ندید».
در جای دیگر درباره میرزا صفی ساوجی که می‌خواست برای انتفاع مردم قم قناتی استخراج و وقف نماید گوید: «میرزا صفی حسب الاختیار حضرت آخوندی مبلغ پانصد ریال در… اتقدار او گذارد. حضرت آخوندی را اغراض… بر آن داشت که به مبلغ مزبور آب قناتی از جماعت منسوبان و مرید خود خریداری کند که جریان آن به شهر قم از ممتنعات بود…».
تنکابنی از ملا قاسم علی مشهدی که «از پیش خود پیش نماز شده بود» نیز یاد می‌کند. می‌گوید: وی حدیثی از خود وضع کرده و به دست هر یک از عوام داد و صورت حدیث موضوعه این است. هذا خادم فقراء و خاک قدم عرفاء محمد مومن الحسینی التنکابنی الطبیب واجب دانست که اصول طریقه این فرقه را… بیان سازد تا بر عوام نیز ظاهر گردد… .
2… و بر سلامت روان شدن کنایت از عدم موانع راه زنان عقبات عالم بقاست نسبت به تعلقات عالم حسن و السلام علی من اتبع الهدی. تمت الرساله.
تزئینات متن:عناوین شنگرف.
نوع کاغذ:فرنگی آبی.
تزئینات جلد:مقوایی عطف و گوشه تیماج قرمز.
نک: ذریعه، 3/ 325؛ منزوی، 2/ 905 – 906؛ فهرست حاضر، 1198 (= شرح داستان رمزی).
فصل اول در اثبات طریقت و حقیقت و بیان آنکه مخترج صوفیه حقه نیستند.
فصل دوم در تحقیق ولایت و مراتب ایمان و معنی پیری و مریدی و جواز ترک حیوانی و ریاضیات و دوری از خلق.
فصل سوم در بیان عشق.
فصل چهارم در جواز ذکر خفی و جلی به طریق مخصوص.
فصل پنجم در تحقیق حب و الهام و وحی و جواز کشف و رویای صادقه و عروج روح و وجود اوتاد و اقطاب و کرامات و عدم ضرر اهل الله.
فصل ششم در وحدت وجود.
فصل هفتم در اثبات انوار و حجب.
فصل هشتم در جواز چله‌ نشستن.
فصل نهم در شطح و طامات.
فصل دهم در اثبات روح اعظم و اتصال ارواح مومنان به آن.
فصل یازدهم در اثبات مرتبه فناء فی الله.
فصل دوازدهم در جواب مطاعن جناب مولوی که نسبت به هر یک از عرفا بیان کرده است.
خاتمه: در دلائل تشیع مشایخ کبار و تاویل اقوال ایشان.
«قال النبی (ص) لا یقوم الساعه علی امتی حتی یخرج من امتی اسمهم صوفی لیس امتی انهم یهود امتی… یرفعون اصواتهم بالذکر یظنون انه طریق الابرار.
تنکابنی شرح (حکایت مرموزه) را که نسخه جداگانه از آن به ش 10/ 3232 در همین مجلد: 10 شناختیم در پایان این کتاب (تبصره) گنجانیده. وی پس از سخن درباره ذکر جلی و خفی می‌گوید: «و مکرر بیان کرده‌ایم که اقوال ایشان مرموزات است و اصطلاحات ایشان دیگر است اگر جمیع آنچه حضرت آخوندی از مقالات ایشان بیان کرده تاویل خواهند به موجب اصطلاحات این فرقه همه را تاویل هست اما کتابی باید تحریر نمود در کمال بسط… و چون حقیر سابقا تاویل حکایات مرموزه حکمای هندوستان کرده و خالی از غرائبی نبود متمم این رساله گردانید تا معلوم شود که هر کلامی را تاویلی ممکن است (و پس از دو صفحه گوید) اما حکایت مرموزه که حکماء هندوستان جواب از اهل ایران خواسته بودند به این عبارت است…».
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: محمدمومن (بن محمدزمان) حسینی طبیب تنکابنی مولف کتاب تحفه در طب.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در اول و آخر دفتر یادداشتهای پراکنده دیده می‌شود.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه 4966-4968.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: وی این رساله را در پاسخ مطاعن و تشنیعاتی که محمدطاهر قمی در رسائل خویش به صوفیه و تصوف نسبت داده کرده است. در دوازده فصل و یک خاتمه. اینک فهرست فصل‌ها که او خود در دیباجه آورده نقل می‌گردد.
صحافي شده با: مکاتیب قطب502802
تاريخ: 20140507
محل و شماره بازیابی: 125853