لطائف الخیال(محمد صالح بن‌محسن نواب رضوی، صدر الممالک (سده 12هـ))

نبذة عن كتاب لطائف الخیال(محمد صالح بن‌محسن نواب رضوی، صدر الممالک (سده 12هـ))

شماره بازیابی: 9054
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41435
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: لطائف الخیال/ محمد صالح بن‌محسن نواب رضوی، صدر الممالک (سده 12هـ)
کاتب: : گویا به خط مؤلف.
تاریخ کتابت: ، سده 12هـ.
قطع: ‮؛ پنج، ‭313‬، پنج برگ، سطور و اندازه‌ها مختلف، اندازه جلد: ‭13/5‬*‭23/8‬‬.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:آغاز مقدمه: «بسمله. لمؤلفه»
«ای از تو بلند تارک و تاج سخن / گوهر ز تو یافت بحر مواج سخن»
«… بلند خیالان محفل دانش و آگاه‌دلان فسحتکده بینش که آشنایان زبان وحی و حاجیان سراپرده مخفیات الهام.»
انجام:انجام مقدمه: «چنان که کلمه شکن مثلاً پیش از کلمه فکن. دگر کلمه سازد قبل از کلمه سوزد و نقل شده و علی هذا القیاس ایضاً تمت تمام شد.»
آغاز:آغاز کتاب: «ابتدای لطایف الخیال. حرف الف. بسمله. وحید»
«زهی ز نخل قدت عمر روزگار رسا / تو در زمانه چنانی که روح در اعضا»
انجام:انجام موجود: «گفتم که بخور باده و به زمین ریخت / گفتم که چرا ریختیش گفت که مستم.»
تزئینات متن:نام شعرا به شنگرف در کنار ابیات نوشته شده است.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:نخودی سفید آهار مهره.
ویزگی های درون جلد:مشکی روغنی.
تزئینات جلد:میشن تریاکی مجدول ساده، قطر: 2/5.
سعی بنموده میرزا صالح / جمع بنموده میرزا صالح
آن که او را به وصف حاجت نیست / هیچ وصفی به از سیادت نیست
خالص این تحفه تمام عیار / هست مجموعه بهشت و بهار
خواهی ار زین کتاب تاریخش / شد «کل انتخاب» تاریخش
برابر سال 1104ق.
بعد از مقدمه 3صفحه اشعار پراکنده نوشته و پس از آن متن اصلی کتاب آغاز می‌شود (برگ 17ر).
اشعار نوشته شده در متن و حاشیه. بین اشعار برای افزودن ابیات سطوری سفیدگذاشته شده است.
پنج برگ از آغاز و پایان نسخه سفید و نانوشته است.
نسخه بلاغ مقابله دارد و اشعار تصحیح شده است، از علامت بلاغ بر می‌آید که نسخه 3 بار خوانده شده باشد.
در صفحه عنوان نسخه این یادداشت نوشته شده: «یا هو. این کتاب مستطاب دیوان کنز الاولیاء مال حقیر سراپا تقصیر از ذره کمتر کمترین ملا محمد تقی بابا فی شهر شوال المکرم سنه 1345» این عبارت بر روی کاغذی نوشته شده که آن را روی صفحه عنوان چسبانده‌اند.
روی ابیات و مصراع های تصحیح شده هم حرف «ص» نوشته شده که در مواردی این حرف دو بار یا سه بار در کنار یک شعر تکرار شده است: «ص ص» و «ص ص ص».
2در حاشیه یا بالای بعضی از صفحات کلمه «بلغ» دیده می‌شود (مانند 69پ و 129پ) اما در سمت چپ گوشه بالایی روی بسیاری از برگ‌ها عبارت «بلغ ثانی و ثالثاً» نوشته شده است (مانند برگ‌های 110ر، 125ر، 132ر، 140ر، 153ر، 178ر و …).
علامت سه نقطه مثلثی شکل در حاشیه بسیاری از سطور و مصراع‌ها مانند 132ر، 132پ، 133ر، 138پ، 153ر، 157ر، 158ر، و … . در مواردی این سه نقطه خط خورده که نشان می‌دهد شک کاتب یا مصحح بر طرف شده مانند برگ‌های 152پ، 161ر و 182پ، در یک مورد هم این سه نقطه در ستون وسط مصراع‌ها نوشته شده است (برگ 261پ.)
3جزوه‌ها 8 برگی است.
با نشان صحاف در گوشه سمت راست ورق وسط هر جزو. این نشان به صورت یک یا دو خط مورب کوچک است.
حاشیه صفحات کمی موریانه خورده است.
نک: فهرستواره، ج3، ص 1939؛ دانشگاه تهران، ج10، ص 1845- 1846 (در آن جا کتاب خلاصه لطائف الخیال تألیف محمد دارابی شیرازی دانسته شده که صحیح نیست)؛ تاریخ تذکره‌های فارسی، ج2، پاورقی ص 88- 89؛ مجلس، ج3، ص 449- 451فش 1170 (ظاهراً به خط مؤلف) وج 2/27، ص 15-16 و ج 30، ص 329؛ سپهسالار، ج2، ص 479- 482 و ج4، ص 386- 387؛ مجله کتابداری، ش 36، 1380ش، ص 72 (نسخه دانشگاه داکا)؛ آستان قدسف ج7، ص 298؛ ملک، ج4، ص 706؛ منزوی، ج4، ص 3098- 3099؛ «سفینه‌ای ناشناخته (از مجموعه خطی محدث ارمویـ، سید جعفر حسینی اشکوری، در هدیه بهارستان، ص 517- 562؛ نشریه نسخه‌های خطی، ج5، ص 495.
وی پس از آن توضیحاتی درباره روش ترتیب اشعار نوشته است (ذیل عنوان ذکر قاعده و بیان ترتیب اشعار).
نسخه این بخش‌ها را دارد:
فهرست اسامی و فهرست تخلصات شعرائی که درین کتاب مذکور است به ترتیب حروف تهجی. در هر فهرستی بیست و هشت باب است و در هر بابی نیز اوایل حروف هر اسمی ملاحظه شد (آن چه اسم معلوم نشد همان تخلص نوشته می‌شود و آن چه اسم معلوم بود اسم نوشته می‌شود و تخلص بر بالای اسم به سرخی) (1پ- 10پ)، مقدمه کتاب (10پ- 15ر)، بخش اشعار (17ر- 313پ).
وضعیت استنساخ نسخه: نسخه به چندین نوع تحریر شده، بخش‌هایی از آن منظم و قسمت‌هایی آشفته است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق شکسته آمیز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در برگ 17پ مثنوی کوتاهی از یحیای استرآبادی خالص تخلص در تاریخ تألیف کتاب آمده است:
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش خریداری شده است.
در برگ 275 ر یادداشت هبه کتاب با 4 جلد دیگر در جمادی‌الاول 1337ق و در برگ 274پ یادداشت هبه کتاب در جمادی‌الاول 1337ق آمده است.
در صفحه عنوان، مهر بیضوی: «محمد تقی 1120» حک شده است.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
يادداشت عمليات: انجام افتادگی دارد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 2/ 29، صفحه 675- 677.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: گزیده اشعار فارسی از شعرای متقدم و متأخر و سفینه مانندی است. محمدنصیر بن محمدجعفر رضوی متخلص به نصرت مقدمه‌ای بر آن نوشته و این چنین سخن گفته: «جناب … میرزا محمد صالحای رضوی … با وجود کثرت مشاغل صفوی و صرف همت والا نهمت به کسب معارف حقیقه اخروی در فواضل اوقات به قدر انتهاض فرصت از هر گلشنی گل ینو شکفته و از هر مرغزاری سنبلی تازه رسته و از هر نهالی ثمر نورس خیالی فراهم آورده گلدسته بسته بودند؛ به خاطر دقایق ذخایر خدام والا مقام معزی‌الیه رسید که آن گلدسته‌های رنگین را … یک جا جمع نموده و به ترتیبی خاص که هر آئینه باعث تسهیل شناختن مقام هر از آنها تواند بود مرتب و به لطایف آن خیال ملتفت سازند لهذا جهت تبیین این مرام حسب‌الاشاره خدام والامقام مشارالیه این حقیر بی‌بضاعت ابن محمد جعفر الرضوی محمد نصیر متخلص به نصرت این شکسته بسته را که به طریق براعت استهلال محتوی است بر اسامی تخلصات شعرائی که درین مجموعه اندراج یافته مقدمه بیان ترتیب آن نموده.» (13ر)
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادبیات
تاريخ: 20150711
محل و شماره بازیابی: 179184