تذکره الشعراء (تذکره دولتشاه) (از: دولتشاه بن علاءالدوله بختیشاه سمرقندی (سده 9ق))

نبذة عن كتاب تذکره الشعراء (تذکره دولتشاه) (از: دولتشاه بن علاءالدوله بختیشاه سمرقندی (سده 9ق))

شماره بازیابی: 8836/5
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‏‫ ‏‫10-9472
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: تذکره الشعراء (تذکره دولتشاه) [نسخه خطی]/ از: دولتشاه بن علاءالدوله بختیشاه سمرقندی (سده 9ق)
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: اواسط ربیع الاول 1033ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 329 – 663
قطع: ؛‏‫چهار، 479، سه برگ، 11*5/32، سطور و اندازه‌ها مختلف.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1تحمیدی که شاهباز بلند پرواز اندیشه به ساحت و کبریای آن طیران نتواند نمود.
2مصلحت آن است که کتاب را به دعای پادشاه غازی ختم گردانیم. تمت الکتاب و ربنا محمود و له المکارم و العلی و الجود. خدم بتالیف هذه التذکره اقل عبادالله دولتشاه بن علاءالدوله بختیشاه الغازی اصلح الله تعالی شانه.
3فرغت من کتابتها فی اول محرم سنه 1035 و انا الفقیر ابراهیم بن احمد ابن ابی بکر القاضی.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف و لاجورد و زنگار.
تزئینات نسخه:سطور چلیپا و معمولی، با علامت ویرگول یا بین اشعار در تذکره‌ها.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:فرنگی شکری آهار مهره.
تزئینات جلد:مقوا، با رویه کاغذ ابر و باد پرطاووسی، عطف و گوشه‌ها تیماج مشکی. قطر: 7/5.
1نسخه کامل است.
1در صفحه عنوان نسخه یک قصیده از ناصرخسرو و چند رباعی از خیام، صفحه 922 دو رباعی ارتجالی از او.
1لطفعلی بیگ صدرالافاضل (لطفعلی بن محمدکاظم تبریزی) 4 برگ در آغازا و 3 برگ در پایان نسخه مطالبی نوشته که شرحشان چنین است: یادداشتهای آغازین: سلاطین و امرایی که بالتبع در طبقات دولتشاهی مذکور است، بعضی از شعرائی که دولتشاهی ایشان را اقران هم خوانده است. شعرایی که با هم معارضات و مشاعرات و مهاجوات داشته‌اند، شعرایی که هر یک استاد دیگری بوده است، شعرایی که معاصر بوده‌اند، کسانی که در تحفه سامی به کتابت و حسن خط و تصویر و نقاشی منسوبند، ذکر خوشنویسانی که در تذکره نثاری مذکورست، فهرست شعرایی که دولتشاه سمرقندی از آنها یاد کرده به ترتیب طبقات، فهرست مندرجات مجموعه و معرفی نسخه بدین صورت «جنگ اشعار استادان و چند تذکره الشعراء. تاریخ کتابت و استنساخ آن سنه 1035». یادداشتهای پایانی: فهرست بعضی از مندرجات این مجموعه، مفتاح رسم الخط این کتاب (خط شکسته)، یادداشتی در یاد از عباسقلی خان سپهر مشیر افخم که دوست او بوده است و ماده تاریخ وفاتش در دارالخلافه طهران در شب یکشنبه ماه جمیدی الاخر 1342ق بدین ترتیب: «از میرزا تقی مستوفی کاشانی متخلص به سپهر، ملقب به لسان الملک، مولف ناسخ التواریخ دو پسر ماند: میرزا هدایت و عباسقلی خان نام. میرزا هدایت که بزرگتر بود بعد از پدر لسان الملک و ملک المورخین لقب یافت. عربیتش کامل بود. در نثر و نظم مهارت تمام داشت. از نقاشی بی‌بهره نبود. اواخر عمر کور شد و از او اولاد متعدد مانده است. اغلب با کمال‌اند. پسر دیگر که عباسقلی خان باشد، خود را سپهر ثانی می‌‌خواند، به مشیر افخم ملقب شد. تتمه مجلدات ناسخ التواریخ را که پدرش توفیق اتمام نیافته بود، به عهده گرفت و از کثرت نگارش آن چه در استعداد داشت، فعلیت پیدا کرده بود. قلمش در نظم و نثر حالت انتظار نداشت. پریشب که شب یکشنبه شهر جمادی الاخر باشد، دعوت حق را لبیک اجابت گفت. پاس حقوق دوستی و اخوت ایمانی را این قطعه به قلم آوردم: سپهر ثانی اعنی مشیر افخم راد/ که بود یکتا زیر سپهر مینائی// برون شد از پس هفتاد و یک سنه ز جهان/ که تنگ بودش گیتی ز گنج دانائی//مشیر افخم تاریخ فوت اوست اگر/ سنین عمرش بر این عدد بیفزائی// حرره الفقیر لطفعلی بن محمدکاظم التبریزی – غفرالله لهما – فی دارالخلافه طهران». مطابقت ساعت ظهر طهران با شهرهای مختلف جهان (برلن، واشنگتن، یکوهاما، بمبئی، پکن، اسلامبول، وین، لندن، پطرزبورغ، پاریس، رم)، مترجمین تذکره نثاری، دو رباعی از او و تاریخ ولادت نور چشمی ناصر ثانی برادر فرزندی شمس‌الدین در یک ساعت از شب دوشنبه غره جمادی الاول از سال 1341ق گذشته.
1جزوها 10 برگی.
نک: فهرستواره، ج 3، ص 1874 – 1876؛ تاریخ تذکره‌های فارسی، ج 1، ص 264 – 266؛ دنا، ج 2، ص 1069 – 1072؛ الهیات مشهد، ج 2، ص 92 – 93.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2حاشیه نویسی از لطفعلی صدرالافاضل.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن يادداشت: خریداری از امیر کریمی آزاد در اسفند 1349ش.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 79.
صحافي شده با: تحفه سامی (تذکره سام میرزا)/ سام میرزا بن اسماعیل صفوی1009700
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): شرح حال سرایندگان
تاريخ: 20120501
محل و شماره بازیابی: 187060