حاشيه محاكمات(از: ميرزا جان باغنوي شيرازي (-994ق))

نبذة عن كتاب حاشيه محاكمات(از: ميرزا جان باغنوي شيرازي (-994ق))

شماره بازیابی: 1790
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-24752
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: حاشیه محاکمات/ از: میرزا جان باغنوی شیرازی ( -994ق)
کاتب: : سید محمد پسر حاج مراد قایینی
تاریخ کتابت: ، 10 ربیع الاول 1114ق.
قطع: ؛ وزیری باریک.5/12*5/24سم.386ص.28س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1آغاز دیباچه: الحمد لله الحکیم الذی شفا علیل الحکمه باشارات فائقه و روی غلیل العلم و المعرفه بتنبیهات رائقه و وفقنا لنظر التحقیق فی حکمه البالغه…
1آغاز کتاب: قال المحاکم بل یکفی فی اثباته اما مجرد ملاحظه تصوراته او النظر السابق.اقول لایذهب علی من تتبع فصول الکتاب ان کثیرا من الاحکام المصدره بالتنبیه یستنبط عن النظر فی الفصل السابق…ثم المصدر بالتنبیه کما جاز اثباته و بیانه بتصور اطرافه کماهو المشهور فقد یکون بالتمثیل المزیل للخفاء…
2…و هو حال موت صاح الجهل المرکب.هذا ما تیسر لنا فی نقد شرح الشرح و بیان ما وقع فیه من الجرح بتفصیل مجملات ما افید فی الشرح من التحقیق و توضیح مرموزات ما افیض فیها من التدقیق.
تزئینات جلد:تیماج قرمز (بدون مقوا).
1میان صفحه الف و ب (گ 152) یک برگ به قطعی کوچک‌تر از قطع کتاب الصاق شده و بر پشت و روی آن با خط شکسته نستعلیق بسیار ریز یک فقره حاشیه با نشان «آقا دام ظل الله علیه و رحمته خیر ما یجمعون» نوشته شده.حاشیه‌های مذکور نیز برخی به خط کتاب و برخی به خط شکسته نستعلیق است برخی از برگ‌های نسخه نازک‌تر از دیگر برگ‌ها اما همه به خط یک کاتب است.
نک: کشف الظنون، اشارات؛ ذریعه، ج 6، هدیه العارفین، 1/265 (در هدیه العارفین این کتاب به نام حاشیه شرح اشارات یاد شده.)؛ آستان قدس، ج 4.
عنوان «نمط»‌ها از «النمط الاول» تا «النمط السابع» در کنار صفحات نوشته شده.کاتب نیمی از ص 191 را سفید گذارده اما افتاده ندارد.نمط اول در نیمه ص 143 تمامی می‌گردد و پایان آن چنین است: «لان الکلام مخصص بالحرکه الاینیه حتی یکون مقدره فی نظم الکلام و الله اعلم بحقایق المقام و جلیه المرام.تمت (در هدیه العارفین این کتاب به نام حاشیه شرح اشارات یاد شده) النمط الاول من الکتاب یعون الملک الوهاب و سیتلوه النمط الثانی».
نمط دوم از ص 194 با این سطر آغاز می‌گردد: «الملح (رمز قال المحاکم) و الاجسام باعتبار الجهات اما محدد الجهات – (از جمله موارد نادری است که محشی و یا کاتب پس از نقل فقره‌ای از سخن محاکمات «اقول» نیاورده) اعلم ان ههنا جهات مطلقه…».
انجام نمط دوم (ص 202) :…و انکان الظاهر من عباراتهم ان المزاج کیفیه واحده بین الاربع.هذا آخر ما تیسر لنا فی النمط الثانی.
آغاز نمط سوم (همین صفحه): المح لکن لیس معنی النفس و الالزم ان یکون صور المعدنیات و البسائط نفوسا…
پایان نمط سوم = …طبیعیات (ص 261)/ک (قال المحاکم) و لا یخفی ضعف هذا الجواب اقول لعل وجه الضعف ان الاراده الکلیه قد یکون غیر قار…کما فی الاراده الجزئیه المندرجه تحت نوع بعینها فتامل…لعله المستند الی الحرکه الفلکیه و تمام تحقیق هذا الکلام مذکور فی حواشینا علی حاشیه التجرید.
آغاز نمط چهارم (ص 297):…برهان من العله علی المعلول اولی من عکسه
آغاز نمط پنجم (همین صفحه): (قال المحاکم) بل البناء یحدث میولا قسریه…
آغاز نمط پنجم (ص 325) :…لم یکن راجعا الی الشق الثانی و الله اعلم بالصواب
آغاز نمط ششم (همین صفحه):…(قال المحاکم) لما بین فی النمط السابق…
انجام نمط ششم (ص 365):… بل ذکر ذلک علی سبیل الاولی و الاخلق و قدمر نظیره (در نسخه: یظهره) مرارا و الله اعلم بالصواب.
آغاز نمط هفتم (همین صفحه): النمط السابع قوله المح ای الاشرف فی مراتب البدو بازاء الاحسن فی مراتب العود.اقول…
پایان (ص 385):…و لعمری ان تحقیق هذا البعد ممالم یحم حوله احد و ذلک فضل الله یوتیه من یشاء و الله اعلم بحقیقه الحال و حقیقه المقال.
آغاز نمط هشتم (همین صفحه): المح فنقول نحن لا نلتذ بل نتخیل الالتذاذ..
این جمله آخرین فقره‌ای است از محاکمات که باغنوی بر آن حاشیه نگاشته.
وضعیت استنساخ نسخه: ‏
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نسخ.
صحافی و دسترس پذیر بودن اثر: ‏
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2بر کنار بسیاری از صفحات نسخه حاشیه‌هایی از مولف با نشان «منه» و حاشیه‌های بدون امضا و یا با نشان «ح خ» یا «ح خ ن» یا «آقا رحمه الله» دیده می‌شود.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن يادداشت: بر پشت نخستین برگ یادداشت و مهری است از محمد سمیع رادکانی.تاریخ یادداشت مزبور 1149ق و نقش مهر «لا اله الا الله الملک الحق المبین محمد سمیع» است.
يادداشت عمليات: همه جا به جای قال المحاکم «المح» نوشته شده، قلم خوردگی و به حاشیه رفتن در نسخه زیاد به چشم میخورد.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه 2355-2357.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: حاشیه بر محاکمات قطب رازی ( -776ق) با عنوان‌های «قال المحاکم» «اقول» ، از آغاز طبیعیات تا اوائل نمط هشتم (در هیچ یک از نسخ، حاشیه منطق محاکمات دیده نشد و از دیباچه استفاده می‌شود که اساسا به منطق نپرداخته) میرزا جان در این حاشیه، نخست قسمتی از عبارت محاکمات را نقل کرده و سپس به توضیح درباره سخنان خواجه (در شرح اشارات) و به گفته خود به جرح و تعدیل آن می‌پردازد.وی برخی از داوری‌های صاحب «محاکمات» را نمی‌پذیرد و بر آن خرده گیری می‌کند، و خود در دیباچه می‌گوید: « پس از اینکه به مطالعه دقیق شرح خواجه بر اشارات توفیق یافتم و با افکار عالی و بکر او آشنا شدم در صفحات محاکمات خوب دقت کردم و دریافتم که برخی از نوشته‌های قطب نا استوار و قابل جرح و تعدیل است، بر آن شدم که برای جدا کردن خطاء و صواب محاکمات این حاشیه را بنگارم».باغنوی این حاشیه را به نام شاه اسماعیل پرداخته و در دیباچه کتاب (که در همه نسخهها موجود نیست) از او مدح بسیار یاد و کتاب را به او اهداء کرده.در ذریعه این حاشیه جداگانه یاد نشده و در ضمن معرفی حاشیه آقا حسین خوانساری بر محاکمات نام آن آمده.خوانساری در حاشیه بر محاکمات نام آن آمده.خوانساری در حاشیه خود از حاشیه باغنوی یاد کرده و بدان نظر نظر داشته.در فهرست کتابخانه رضوی نسخه‌ای فاقد دیباچه معرفی گردیده است.
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): فلسفه
تاريخ: 20121018
محل و شماره بازیابی: 127973