دیوان صبا (از: فتحعلی خان کاشانی متخلص به صبا (-1238ق.).)

نبذة عن كتاب دیوان صبا (از: فتحعلی خان کاشانی متخلص به صبا (-1238ق.).)

شماره بازیابی: 1012
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭10-19418‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پديدآور: دیوان صبا [نسخه خطی]/ از: فتحعلی خان کاشانی متخلص به صبا ( -1238ق.).
تاریخ کتابت: 1246ق.
قطع: رحلی. 20*31سم. 320گ. 23بیت.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:تعالی الله خداوند جهاندار جهان دارا/ کزو شد آشکارا گل ز خار و گوهر از خارا
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: مولف ملک‌الشعرا و از مشاهیر شعرای ق 13ق. است. وقایع سلطنت فتحعلی شاه و مختصری از تاریخ نیاکان او را در مدت سه سال در چهل هزار بیت به نظم آورده و «شاهنشاه نامه» نام نهاده و در 1867م. چاپ شده و مثنوی‌های دیگر وی عبارت است از:
1. خلاصه الاحکام که در آن احکام سهو و شک در نماز بیان شده و خود وی گوید که موافق فتوی مفتی عصر ابوالقاسم (مراد محقق قمی است) نگارش یافته در ح 320 بیت می‌باشد و بدین بیت آغاز گردیده:
ای نگارنده سپید و سیاه/ وی طرازنده نگین و کلاه
2. عبرت‌نامه می‌باشد که برابر تحفه العراقین خاقانی انشاء شده و در ح 950 بیت می‌باشد و آغاز آن این است:
دیباچه این خجسته دیبا/ پیرایه این پرند زیبا
3. خداوندنامه که در بیان معجزات حضرت ختمی مرتبت (ص) و غزوات حضرت علی (ع) موافق اخبار صحیحه می‌باشد و در حدود سی‌هزار بیت است.
4. گلشن صبا که در مواعظ و نصایح می‌باشد و در 1313 خورشیدی با مقدمه آقای ملک‌الشعرای بهار در تهران چاپ شده و در ح 300 بیت می‌باشد و آغاز آن این است:
بنام خداوند هوش آفرین/ دو گوش نصیحت نیوش آفرین
5. لیلی و مجنون.
راوی گوید در جوانی سروده و نسخه آن در دست است ولی نگارنده تاکنون بدان دست نیافته.
6. هفت پیکر.
راوی گوید که نسخه آن در یکی از سفرها از میان رفته است.
7. شکارستان. صبا این داستان را که عبارت از شیر شکار کردن فتحعلی شاه می‌باشد با مقدمه‌ای که از آن استفاده می‌شود چندی بیکار و از دربار دور مانده در هنگامی که دوباره به حضور خوانده شده به دستور پادشاه سروده و نام آن از این بیت به دست می‌آید:
شکارستان و نظم خسروانی/ رقم کردم معانی در معانی
و تمام آن 240 بیت به وزن مثنوی می‌باشد و آغاز آن این است:
بروزی خوشتر از روز جوانی/ زمین و آسمان در شادمانی
و نسخه‌ای از آن در کتابخانه شخصی ملک‌الشعرای بهار موجود است.
شرح حال صبا را در انجمن خاقان انجمن سیم، مجمع الفصحا 2/ 267-298، سخنرانی آقای بهار (ملک‌الشعرا) (در مجله ارمغان سال 311 چاپ شده) و مقدمه ایشان بر گلشن صبا را ملاحظه نمائید.
تزئینات نسخه:در آغاز بخش 1 و 2 و 3 هریک سرلوحی زیبا است، میان سطرهای صفحه اول و دوم طلااندازی شده و همه صفحات با اکلیل و شنجرف جدول‌کشی گردیده.
نوع کاغذ:فرنگی.
تزئینات جلد:میشن ضربی.
این دیوان یا کلیات در ح 14000 بیت را شامل است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1پشت صفحه نخستین یادداشتی در 1247ق. و دیگری بی‌تاریخ نگاشته شده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه 1534-1535.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: شامل قصائد مرتبه به ترتیب حروف تهجی (ص 1-430)، ترکیب‌بندها (ص 433-496)، غزلیات مرتب به ترتیب حروف تهجی (ص 497-518)، رباعیات (ص 519-528)، خلاصه الاحکام (ص 529-543)، عبرت‌نامه (ص 544-687)، و مقطعات (ص 588-638) می‌باشد.
تاريخ: 20120927
محل و شماره بازیابی: 113311