شرح قصيده بانت سعاد (از: عبدالله بن يوسف انصاري، ابن هشام)

نبذة عن كتاب شرح قصيده بانت سعاد (از: عبدالله بن يوسف انصاري، ابن هشام)

شماره بازیابی: 8951/33
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-21143‬‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح قصیده بانت سعاد [نسخه خطی]/ از: عبدالله بن یوسف انصاری، ابن هشام
کاتب: میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان
نام خاص و کميت اثر: 211پ – 232پ.
قطع: ‮شش، ‭235‬، یک برگ، ‭17/9‬*‭28/6‬، ‭27‬ سطر، ‭10/5‬*‭20/5‬‬.
يادداشتهاي کلي: (بنا بر نوشته فرهاد میرزا نام کاتب در آغاز نسخه آمده است).
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1بسمله و به نستعین و صلی الله علی سیدنا محمد… قال شیخنا الامام العلامه فرید دهره و وحید عصره… عبدالله بن هشام الانصاری النحوی… و بعد حمدالله المنعم بالهام الحمد لعبیده حمدا موافیا لنعمه و مکافیا لمزیده… فانی مورد فی هذا الکتاب قصیده کعب بن زهیر… التی مدح بها رسول الله… و مردف کل بیت منها بشرح ما یشکل من لغته و معناه و معط للقول فی ذلک کله حقه.
1آغاز شرح: بانت سعاد فقلبی الیوم مبتول/ متیم اثرها لم یفد مکبول
قوله بانت بمعنی بان فارق و له مصدران البین و سیاتی فی البیت الثانی.
2و عن متعلق بالتهلیل و ان کان مصدرا و قد مضی القول فی ذلک. و هذا اخر ما لخصته فی شرح القصیده المبارکه و قد تطفلت بشرحها علی کرم الممدوح فیها… سیدنا محمد و اله الطیبین الطاهرین و رحمه الله و برکاته و تحیاته.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها و در بعضی از رساله‌های گزارشی ابیات اصلی به قلم شنگرف.
عناوین پیش از رنگ‌نویسی در حاشیه با قلم سیاه نوشته شده بوده است.
تزئینات نسخه:سطراندازی شده با قلم آهنی.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:حنایی آهار مهره نازک.
تزئینات جلد:‮میشن قهوه‌ای مقوایی ساده. قطر: ‭3/2‬‬.
جزوها 8 برگی.
بالای بیشتر صفحات جملات و کلماتی همچون «هو»، «یا علی مدد»، «یا علی ادرکنی»، «رب یسر یا علی مدد»، «رب یسر» و مانند آنها نوشته شده است.
در آغازین برگ نسخه فرهاد میرزا کاتب نسخه را هم معرفی کرده است: «هو. این مجموعه که مشتمل بر اشعار عرب و مکاتیب و خطب ادبا و شعرا و فصحاست از اول تا آخر بخط مرحوم مغفور میرزا علیرضای رشتی مستوفی دیوان اعلی است. کتاب کوشی الروض خطت سطوره/ ید ابن هلال عن فم ابن هلال// و هممت به حتی توهمت لفظه/ نجوم لیال ام سموط لال، در دارالخلافه طهران – صانها الله عن الحدثان – در شهر صفر المظفر. اللهم اختمه بالخیر و الظفر سنه اربع و ستین و ماتین بعد الالف داخل کتابخانه این بنده درگاه جهانیان پناه شد بالبیع الشرعی و تملک الملی. اللهم انفعنا من فوایده و فرائده و شوارده و قصایده و انا العبد المذنب العاصی».
نقش مهر فرهاد میرزا در صفحه خاتمه آخرین رساله مجموعه هم دیده می‌شود.
برگ 5ر (از الحاقات آغاز نسخه) یادداشت فرهاد میرزا در پنجشنبه 11 شعبان 1264ق در طهران.
در برگ آخر نسخه تاریخ و ماده تاریخ وفات محمد شاه قاجار به خط فرهاد میرزا در شب سه‌شنبه 6 شوال المکرم 1264ق در قصر جدید محمدی المبنیه فی غربی التجریش من قراء شمیران از شب مزبور دو ساعت و سی و پنج دقیقه گذشته در سن 41 سال و یازده ماه قمری. با این ماده تاریخها «العاقبه للمتقین» و «محمد پادشاه در قصر جدید مرد».
نسخه کامل است.
2در حاشیه تصحیح شده.
با حاشیه‌نویسی فراوان.
میزان حاشیه‌ها در رساله‌ها مختلف متفاوت است. مثلا شرح دیوان امروالقیس بیشترین یادداشتهای توضیحی را در کناره صفحات و میان سطور دارد.
در حاشیه برگ 146ر دو بیت شعر به خط کاتب نسخه با این تاریخ در ذیل آن: «در منزل ابخوری از توابع دامغان باتمام رسید تحریرا سلخ ربیع الاول ستع1250.
نک: بروکلمان، 1/ 158؛ تاریخ نگارشهای عربی، 2/ 336 – 337؛ دنا، 6/ 923 – 924؛ دائره المعارف بزرگ اسلامی، 5/ 114 – 118.
این رساله جزو قسمت فهرست مطالب مجموعه است.
پیش از شرح قصیده دو فصل مقدماتی در کتاب آمده است:
الفصل الاول: فی ذکر شیء من اخبار کعب رضی الله عنه و سبب قول هذه القصیده.
الفصل الثانی: فی بیان بحر هذه القصیده و عروضها و ضروبها و قافیتها و ما اشتملت علیه من المعانی اجمالا.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع خط:نستعلیق شکسته‌آمیز.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1در برگهایی که بین رساله‌ها سفید مانده‌اند اثر سطراندازیها کاملا واضح و مشخص است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن يادداشت:
در آغازین برگ نسخه یادداشت تملک فرهاد میرزا.
خریداری کتابخانه پیش از سال 1230ش.
زیر تملک فرهاد میرزا مهر بیضوی کوچک او به نقش: «نایب الایاله» با تاریخی که ظاهرا 1252 باشد.
برگ 5ر مهر چهارگوش طغرا مانند فرهاد میرزا با نقش: «نایب الایاله 1264» به خط ثلث.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد 1/29، صفحه 460-461.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: نام مجموعه در ابتدا «مجموعه رسایل و اشعار و شرح قصاید عربی» نوشته شده است.
صحافي شده با: قصیده نشاطی خان1035289
موضوع (اسم عام يا عبارت اسمي عام): ادبیات
تاريخ: 20120905
محل و شماره بازیابی: 122401