شرح هدايه الحكمه (از: شمس الدين محمد بن مبارك شاه جنگي معروف به ميرك بخاري.)

نبذة عن كتاب شرح هدايه الحكمه (از: شمس الدين محمد بن مبارك شاه جنگي معروف به ميرك بخاري.)

شماره بازیابی: ‭1881/2‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‭10-23170‬
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: شرح هدایه الحکمه [نسخه خطی]/ از: شمس الدین محمد بن مبارک شاه جنگی معروف به میرک بخاری.
قطع: ؛ خشتی. 5/ 12*5/ 18 سم. (با صفحات اضافی): 115 گ. (ص 1- 206: 24 س گ 1- 103) و (ص 112- 121: 23 س گ 105).
يادداشتهاي کلي: شرح است بر هدایه اثیریه. این نسخه از آغاز طبیعی است تا فن دوم (فلکیات) و از فن دوم تنها یک برگ نوشته شده است. وی شارح حکمه العین، (ش 1859 و 1861 این فهرست) و زنده در اوائل قرن 7 ق بوده.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمد لله رب العالمین و الصلوه… و بعد فقد سالنی بعض احبائی ان اکتب لقسمی الطبیعی و الالهی من کتاب الهدایه… و لما تکرر السوال شرعت فی تحریره… قال القسم الثانی فی الطبیعیات اقول الحکمه صناعه نظریه یستفید منها الانسان… .
2… و یختلف ما یکون فیها… بحسب الاختلافات و لیکن هذا آخر ما اردنا… فی شرح هذا المختصر و الله اعلم بالصواب (پایان نسخه کامل شرح هدایه الحکمه) (نک: ش 2/ 1882).
1آغاز نسخه موجود: الحمد لله رب العالمین… .
2انجام نسخه موجود: … ثم اقول هو اما ان یکون جسما واحد او جسمین احاط احدهما بالاخر او لم یحط و الثالث باطل فتعین احد الاولین و ایاما کان تحصیل المطلوب و السلام علی من اتبع الهدی.
نوع خط:با دو خط و دو قلم است.
تزئینات جلد:تیماجی لیمویی رنگ.
2روی یک صفحه سفید میان حاشیه اصول کافی و شرح هدایه این نوشته از او دیده می شود: نذر کردم العبد الحقیر قلا بن محمد صالح که چون در اول مرتبه به جناب میرزا محمد رفیعا دادیم که مطالعه فرماید و ایشان در آب انداختند، اگر من بعد بعاریه به کسی بدهم پیاده به کعبه معظمه بروم. اگر چه این نذر ظاهرآ در نظرها قبحی دارد اما حکما فرموده اند البخل فی الکتب کالجود فی الذهب 1094 ». زیر این نوشته مهری است که « ما ودعک ربک و ما قلی » بر آن نقش شده.
نک: کشف الظنون،هدایه الحکمه چاپ فلوگل، ج 6 ص 474؛ ذریعه، 14/ 175؛ فهرست برلین، 5070 (آلوارت مولف فهرست نسخ عربی برلین از مولف این شرح نام نبرده و گویا او را نشناخته.)؛ دارالکتب،چ 1924، 1/ 252؛ آستان قدس رضوی، ج 4، ش 866-869 و ج 1، ش 198 (حکمت و کلام)؛ دانشگاه، 10، ش 3017، ص 1956، حقوق، ص 392؛ ملی پاریس،ص 414.
شرح با عنوان های قال و اقول است. مولف کشف الظنون از این شرح یاد کرده و در نقل صدر کتاب، آن را با شرح حکمه العین به اشتباه رفته و سر آغاز شرح حکمه العین را آورده. میرک بخاری در دیباچه تصریح کرده که در این شرح تنها به بخش طبیعی و الهی هدایه پرداخته است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع کاغذ:ضخیم شکری رنگ روشن و سیر.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 2وی در کنار ص 104 نوشته است: « نام اصلی من «قلا» است و چون این کلمه نامأنوس است مرا نجفقلی می خوانند ».
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن يادداشت:
این دفتر در ملک قلا (یا نجف قلی) بن صالح (گویا از شاگردان حاجی محمد صادق اردستانی و میرزا محمد رفیع گیلانی مولف شواهد الاسلام) بوده و او یادداشت ها و مهرهایی بر کنار برخی از برگ های شواهد و یا روی برگ های اضافی دفتر دارد، سجع مهر او « ما ودعک ربک و ما قلی » است و مهر دیگر « فرزند صالح که نام نجفقلی شدست ».
روی دو برگ دیگر نیز فقراتی به نقل از صدوق نوشته شده اما به خط نجف قلی لر نیست. بر پشت نخستین برگ یادداشت و مهر وی دیده می شود.
يادداشت عمليات: رساله شرح هدایه کهنه تر از حاشیه کافی می نماید و نجف قلی لر بر کناره های آن نوشته ای ندارد و در یادداشت های خود نیز اشارتی بدان نکرده، بنابراین ممکن است بعدآ ضمیمه دفتر شده به خصوص که کاغذ آن، کهنه تر و برخلاف رساله اول دارای رنگ شکری سیر است و کناره های آن وصالی شده.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: فهرست ماخذ: مجلد سوم، صفحه 2577-2578
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: روی یک صفحه سفید در آخر دفتر این یادداشت را نوشته: «به تاریخ یوم الثلثاء 14 شهر شعبان المعظم 1106 و 6 روز بعد از نوروز سلطانی در مشهد مقدس رضوی یک شبانه روز برف عظیمی بارید به مثابه که یک شبانه روز کوچه ها و خانه ها همه برف داشت مگر سر بامی که روفته بودند. به تاریخ بیستم شهر ذی قعده الحرام 1106 داخل قلعه مبارکه دارالقرار قندهار شدیم. می کشد هر جا که خاطر خواه اوست العبد قلاء بن صالح». (مهر مزبور در اینجا نیز دیده می شود). در زیر این نوشته، این یادداشت که متضمن تاریخ درگذشت نجف قلی نیز هست نوشته شده: «در خدمت عالیجاه اصلان خان بیگلر بیگی قندهار و به تاریخ بیستم شهر ذی قعده الحرام 1107 نواب عالیجاه محمد علی خان بیگلر بیگی داخل قندهار شد و اصلان خان معزول و محبوس شد و به تاریخ یوم الاحد هجدهم شهر رجب المرجب 1108 اصلان خان از محبوسی خلاص و از قلعه قندهار بیرون رفته با خانه کوچ روانه دارالسلطنه اصفاهان شد. گوریست که خوابگاه صد بهرام است… به تاریخ غره شهر ربیع الاول 1109 میر قلی لر در قندهار به رحمت خدا رفت.
صحافي شده با: حاشیه کافی/ میرزا رفیعا نائینی (محمدبن امیر حیدر حسینی حسنی طباطبایی) ( -1082 ق.).( 1پ- 103ر)1042033
تاريخ: 20121026
محل و شماره بازیابی:
116362
116362