المراسم العلويه في الاحكام النبويه(از: ابويعلي سلار (سالار) بن عبدالعزيز ديلمي (-463ق.))

نبذة عن كتاب المراسم العلويه في الاحكام النبويه(از: ابويعلي سلار (سالار) بن عبدالعزيز ديلمي (-463ق.))

شماره بازیابی: 64/4خ
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭10-23734
زبان اثر: عربي
عنوان و نام پديدآور: المراسم العلویه فی الاحکام النبویه/ از: ابویعلی سلار (سالار) بن عبدالعزیز دیلمی ( -463ق.)
کاتب: امام قلی فرزند ملا علی‌اکبر.
تاریخ کتابت: 1244ق.
نام خاص و کميت اثر: ص 452-533.
قطع: خشتی. 17*22سم. 533ص. 22س.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: 1الحمدلله ذی القدره و السلطان و الکرم و الاحسان… فان احق ما اشتغل به العارفون… و قد عزمت علی جمع کتاب مختصر یجمیع (در نسخه ما نیست و در دیگری بجمیع) (در نسخه ما اسم) و یحوی (در نسخه دیگر: یجزی) کل ختم من الشریعه و ابینه علی القسمه لیقرب حفظه و یسهل در سه… ان الرسوم الشرعیه ینقسم قسمین عبادات و معاملات فالعبادات ینقسم سته اقسام… و المعاملات تنقسم قسمین عقود و احکام و هذا… القسم یشتمل علی کتب شتی نبینها عند المصیر الیها…
2فامادیات اعضاء اهل الذمه فیحسب دیاتهم و دیات اعضاء العبید علی حسب قیمتهم و الافقصاص و الذمی و العبد و اما القصاص مع التساوی فی الجزیه و الدین… حجمه و صغر جسمه حاویا للعبادات… لا یفوته الا القلیل و لا یرجع النظر عن نظره و هو کلیل فهو ملیح المبانی عزیز المعانی و لم نولفه لقصور الکتب المصنفات عما فیه بل لان اصحابنا… اذا اختصروا ابتقوا العبادات و لم یذکروا المعاملات و لانه علی طریق القسمه غیر مالوفه… فلذلک برز علی الاقران و نقسم علی تالیه و دارسه و قاریه… و یمدنا بالدعاء و الشکر و الثناء و ینسب ما استفاد منه الیه و یطوی… علیه… و یجعل عاقبتنا الی الجنات انه جواد کریم رحیم.
در فهرست چستربیتی نسخه‌ای از این کتاب مورخ 14 جمادی الثانیه 677ق. به نام المراسم العلویه تالیف ابویعلی سلار بن عبدالعزیز دیلمی معرفی شده.
در نسخه کهنه مراسم که در 675ق. نوشته شده است و اکنون در کتابخانه مرکزی دانشگاه (از کتب اهدایی آقای مشکاه) است نام کتاب الاحکام الهنویه و المراسم العلویه آمده.
تزئینات جلد:تیماج مشکی.
نک: فهرست چستربیتی 4/ 45، ش 3878؛ دانشگاه 5/ 2009؛ اعیان الشیعه 33/ 351؛ مجلس ش 2/ 7300.
ذکر احکام الجراح و الشجاج و ما یتبع ذلک.
کتاب الحدود و الآداب (این کتاب الحدود در نسخه قبل نیست) باب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر (این باب نیز در آن هست) مصنف در پایان کتاب نیز سخنی دارد که در همه نسخه‌ها یکسان نیامده در برخی کوتاه است و در برخی به چندین سطر بالغ است. البته در برخی نسخه‌ها نیز قسمتی از میان گفته مولف بوسیله کاتب ساقط و در نتیجه نارسا و نامفهوم گشته. سلار در دیباچه کتاب مراسم از وزیر آن زمان بدین گونه یاد کرده:
«اطال الله للحضره العالیه المظفریه المنصوریه الوزیریه الاجلیه السعاده و البقاء و ادام لها السلطان و العلاء و القدره و السناء و کبت الحسده و الاعداء».
این نسخه ناقص اطت و از پایان مبحث احکام جنایات اعضاء تا قسمتی از سخن مولف در پایان کتاب از نسخه افتاده و (گویا در اثر عدم توجه کاتب به عدم ارتباط مطلب) و با عنوان «مبحث احکام جنایات اعضاء» به دنباله سخن مولف پیوسته است، و جز با دقت فراوان، وجود نقص قابل تشخیص نیست. در برگ‌های اول جای عنوانها خالی گذارده شده و در بقیه عنوان‌ّا به شنگرف است.
يادداشتهاي مربوط به عنوان و پديدآور: برخی از متاخران نام مولف را حمزه نوشته‌اند اما در بیشتر مدارک کهن به وی حمزه نام داده نشده و او را همان سلار خوانده‌اند و شاید در این مورد اشتباهی رخ داده ناشی از تشابه کنیه وی با ابویعلی حمزه بن محمد جعفری درباره نام او که سلار است یا حمزه در دانشگاه، 5/ 2012 به تفصیل آمده است.
يادداشتهاي مربوط به مشخصات ظاهري اثر: نوع کاغذ:آبی فرنگی.
يادداشتهاي مربوط به نسخه موجود: 1چون اغلاط و سقطات در نسخه ما بسیار است سطور آغاز کتاب مراسم را پس از تطبیق با نسخه دیگری که در کتابخانه مجلس محفوظ است در اینجا نقل می‌کنیم.
يادداشتهاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد چهارم، صفحه 3075-3076.
يادداشتهاي مربوط به خلاصه يا چکيده: کتاب مراسم متن فقهی است بدون استدلال و ابواب فقه در آن بیشتر با عنوان «فصل» و «باب» و یا پس از جمله «ذکر احکام…» و گاه با عنوان کتاب آمده است نسخه‌های موجود که تاکنون دیده‌ام با یکدیگر اختلاف فراوان دارند. چنان که نسخه‌ای که معرفی می‌گردد در «احکام جنایت» در مسئله «دیات اعضاء اهل ذمه و عبید…» به پایان رسیده و در نسخه‌ای دیگر که در این کتابخانه است پس از مسئله مذکور این ابواب نیز آمده است:
صحافي شده با: شرح جمل العلم و العمل/ قاضی عبدالعزیز بن یحیی بن عبدالعزیز بن البراج1061541
تاريخ: 20130807
محل و شماره بازیابی: 163616